Awd Nedir ? Awd Akıllı Dört Tekerden Çekiş Sistemi Yapısı Özellikleri Çeşitleri

AWD Nedir? ( AWD (All Wheel Drive) Akıllı Dört Tekerden Çekiş Sistemi )

AWD dört tekerden çekiş sistemi, 4WD çekiş sisteminin daha da geliştirilmesiyle ortaya çıkan sistemdir. Özellikle “sürekli dört tekerden çekiş sisteminin (full time 4WD)” performans odaklı geliştirilerek binek otomobil ve SUV’lerde kullanıma sunulmuş halidir. Temel olarak, AWD; sürekli dört tekerden çekiş sistemidir, motorda üretilen ve şanzımandan çıkış yapan tork, sürekli olarak dört tekere birden gönderilir. Bmw xDrive, Audi Quattro, Mercedes 4matic buna örnektir.
Awd çekiş sistemi çeşitleri:
Tam Zamanlı Awd (Full time awd)
Yarı Zamanlı Awd (Otomatik awd) 
Gelişmiş çekiş kontrol sistemleri, awd ve tork yönlendirme sistemleriyle aracın; performansı, yol tutuşu, viraj alma kabiliyeti, stabilitesi önemli ölçüde iyileştirilmiştir. Sistemin ilave donanımları ve parçaları sebebiyle maliyet artmıştır (daha pahalı araçlardır), aracın ağırlığı artmıştır ve yakıt tüketimi artmıştır.
Torkun ön ve arka akslara dağılım oranı, marka-model ve teknik özelliklere göre değişiklik gösterir. Çok genel bir ayrımla arazi araçlarında 4wd, binek araçlarda awd kullanılır diyebiliriz. 
Normalde önden çekişli araçlar üreten Audi ve normalde arkadan itişli araçlar üreten Bmw, mevcut güç aktarma organlarını 4 çeker sisteme uyarlamıştır. Awd çekiş sisteminde normal sürüşte 4 çekerde tork dağılımı  %40 ön ve %60 arka akslara dağılır (bu veri değişkendir). 4 tekerden çekiş sisteminde torkun daha büyük oranı  arka tekerlere verilir, çünkü kalkışta araç yükü önden arakaya yığıldığından arkadan itiş daha iyi performans sağlar. (Bakınız: AWD mi 4WD mi? Farkları Nedir?)
İlk (eski) nesil awd sistemlerinde, tork dağılımı sabitti, örneğin tork %60 arka akslara %40 ön akslara gönderiliyordu ve bu oran hiç değişmiyordu. Awd’nin tanımını yaparken “sürekli” denmesinin sebebi buydu. Ama teknoloji öyle ilerledi ki, “sürekli” dört çeker araçlar, yol ve sürüş koşullarına göre veya sürücünün bir butona basmasıyla "iki çeker” hale gelebilmektedir. 
Transfer kutusu; ön ve arka akslara tork dağılımını sağlayan dişli sistemidir. Transfer kutusu tork dağılımı yaptığı gibi, arka ve ön aksların virajlarda farklı hızlarda dönebilmelerine de müsaade ediyordu. Eskiden kullanılan mekanik transfer kutularında, dişli oranları değiştirilemediğinden, ön ve arka akslara tork dağılımı üretimde belirleniyor ve sabit kalıyordu (örn:%65 arka - %35 ön gibi). Örneğin sabit bir dişli oranı sunan merkezi bir diferansiyel veya bir planet dişli sistemi bu amaçla kullanılabiliyordu.

Akıllı Dört Tekerden Çekiş Sistemi AWD

Çekiş gücünün elektronik olarak çok hassas ve mükemmel şekilde tekerleklere dağıtılmasını sağlayan sisteme akıllı dört tekerden çekiş sistemi diyebiliriz.
Mekanik, hidrolik, elektronik ve bilgisayar sistemlerinin (ECU) geliştirilip, çekiş sistemlerinde, transfer kutularında, diferansiyellerde kullanılmasıyla; ön ve arka akslara tork dağılımı daha geniş bir aralıkta değiştirilebilir hale geldi. Örneğin torkun %85 arka akslara, %15 ön akslara dağıtılması gibi.

Gelişmeler devam ettikçe, tork dağılımı zirveye ulaştı, öyle ki torkun %100’ünü ön veya %100’ünü arka akslara dağıtabilen awd  sistemleri geliştirildi. Tanımda belirtilen “sürekli” dört tekerden çekiş tanımına şerh konması gerekti, çünkü gerektiğinde bir awd araç  tamamen önden çekişli veya tamamen arkadan çekişli hale gelebiliyordu (Örneğin Bmw xDrive).

 Örneğin aracın ön iki tekeri buz üzerindeyken, milisaniyeler içinde tork arka akslara gönderilerek aracın ilerlemesi sağlanmaktadır. Ya da ekonomik sürüş için, ihtiyaç duyulmadığı anlarda çekiş kontrol ünitesi awd’yi devre dışı bırakarak aracın önden çekişli olarak kullanılmasına imkan sunuyor. 
Awd sistemlerinde kullanılan teknolojik gelişmeler (mekanik-hidrolik-elektronik), onların “nesillere” ayrılmasına sebep oldu ve kabiliyetlerini arttırdı.

Sürüş karakteristiği (sürüşün kendine has özellikleri) ve yol şartlarına göre, motordan gelen tork, ön ve arka akslara mükemmel şekilde dağıtılabildiği gibi; akslardaki sağ ve sol tekerlek arasındaki tork paylaşımı da, gelişmiş diferansiyel sistemleri veya Elektronik Diferansiyel Kildi (Electronic Differential Lock (EDL)) sistemiyle (ABS modülüyle birlikte çalışarak) çekişi-tutunmayı kaybeden  tekerleğe frenleme yaptırılarak sağlanmaktadır. (EDL’de bir diferansiyel kilitleme mekanizması yoktur, benzer görevi elektronik olarak yaptığından edl denmiş)

Torque Vectoring: Torkun, ön ve arka  akslara, sağ ve sol tekerleklere farklı oranlarda dağıtılmasına, hangi tekerleğe ne kadar tork gönderileceğinin belirlenmesine, tork yönlendirme (torque vectoring) denir.
Ön ve arka akslara ne kadar tork gönderileceğini transfer kutusu-merkezi diferansiyel ayarlar.

Awd Transfer Kutusu Tipleri

Torkun ön ve arka akslara dağıtılmasında aşağıdaki sistemler kullanılır:

 *Mekanik Merkezi Diferansiyelli Transfer Kutusu (eski sistem)
*Planet Dişli Tip Transfer Kutusu (eski sistem)
*Haldex (Audi Quattro A3 ve TT, Volkswagen 4Motion)
*Torsen Diferansiyel (Torka Duyarlı Diferansiyel) (Quattro)
*Viskoz Kavrama (Viscous Coupling)
*Çok Diskli Hidrolik Kavrama (Hydraulic multi-plate clutch)
*Crown Gear Differential (Quattro)
*Atessa E-TS 

Awd Diferansiyel Tipleri

*Klasik (açık) Diferansiyel (tork dağılımını ayarlamaz, eşit dağıtır) 

(Bakınız: Diferansiyel Nedir? Çeşitleri Nelerdir?)
Sağ ve sol tekerlekler arasındaki tork dağılımını, sınırlı kaymalı diferansiyel’in (lsd) alt çeşitleri olan:
*Torsen Diferansiyel (Torka Duyarlı Diferansiyel)
*Viskoz Kavrama – (Viscous Coupling)
*Çok Diskli Hidrolik Kavrama (Hydraulic multi-plate clutch)  gibi donanımlar ayarlar.


Awd araçların çekiş sistemlerinde farklı teknik özelliklere sahip farklı donanımlar kullanılmaktadır. Sistem bileşeni donanımlar markadan markaya değişebileceği gibi, aynı serinin farklı modellerinde bile değişebilmektedir.

Awd sisteminde çok genel olarak iki konsept belirlenebilir:
*Ön ve arka akslarda klasik açık diferansiyel + transfer kutusu + Elektronik Diferansiyel Kildi (Electronic Differential Lock (EDL) ile sağ-sol aksa tork dağılımı.

 * Ön ve arka akslarda kilitlenebilir diferansiyel (lsd türevleri) ile tork dağılımı + transfer kutusu. 

 Otomotiv üreticilerinin geliştirdiği awd çeşitleri:
*Mercedes 4Matic,
*Bmw xDrive,
*Audi Quattro,
*Vw 4motion,
*Subaru SAWD Symmetrical All Wheel Drive
*Toyota All-Trac
*Honda SH-AWD

Yorumlar

Yorum Gönder