Kondansatör Nedir? Görevi ve Çeşitleri Nelerdir?

KONDANSATÖRÜN YAPISI ÇALIŞMASI VE ÇEŞİTLERİ

Birbirine paralel olarak karşılıklı duran iki iletken (metal) plaka ve bu iki plaka arasındaki yalıtkan (dielektrik) malzemeden meydana gelen elektrik devre elemanına kondansatör denir. İletken iki metal plaka arasında yalıtkan olarak plastik veya hava kullanılabilir.

Kondansatörün görevi elektriği depolamaktır. Bir kondansatöre gerilim (voltaj) uygulandığında ve daha sonra devre açıldığında, kondansatör bu gerilimi muhafaza etmeye devam eder. 

Kondansatörün dolması için bir gerilim (voltaj) uygulanmalıdır. Bir akü, kablo, lamba ve kondansatör seri olarak bağlandığında, lamba önce yanacak daha sonra sönecektir. Kondansatör dolana kadar (şarj olana kadar), akım geçişi devam eder ve lamba yanar. Kondansatör dolduğundaysa artık akım geçmez, lamba yanmaz. Bu durumda kondansatör bir doğru akım devresinde kullanıldığında, sonsuz dirence sahip bir devre elemanı olarak çalışır. Yani kondansatör gerilimle yüklendikçe, akım geçirme özelliği azalır ve durur. 

Kondansatör şarj olana kadar akım geçişine izin verir, kondansatör dolunca akım geçişi durur.

  

(Kondansatörün çalışması, animasyon anlatım)

Gerilim uygulanıp dolmuş (şarj olmuş) bir kondansatör, bir alıcıya (lambaya) bağlandığında, üzerindeki gerilimi boşaltacaktır, lamba kısa bir süre yanıp sönecektir. 

Buna kondansatörün boşalması denir. Elektriksel olarak dolma-şarj olma durumunun tersidir.

Kondansatör bir alternatif akım (AC) devresinde kullanıldığında, yani seri olarak bağlandığında, akımın yönü süreli değişiyor olduğundan (yüksek frekanslı akım), elektrik akımını geçirgen özellik gösterir, bu sebeple çok düşük bir direnç gösterir. Seri bağlı devrede direnci düşük elemanın çektiği voltaj da düşük olacaktır. AC devrede kondansatörün voltajı ölçüldüğünde sıfır olacaktır. Bunun anlamı, kondansatör geçirgen olacak ve gerilimi olduğu gibi iletecektir.

(Kondansatör Çeşitleri)

Kondansatör Çeşitleri Nelerdir?

*Kağıt kondansatörler,

*Mika kondansatörler,

*Seramik kondansatör: Yüksek frekanslı titreşimlerin iletilmesine kullanılırlar. Örneğin bir elektrikli motorda parazit önleyici olarak bulunurlar. Kapasiteleri yaklaşık 1µF (mikrofarad)’dır.

*Folyolu kondansatör:Kapasiteleri, seramik kondansatörden daha yüksektir, fakat daha düşük frekanslardan kullanılırlar. Genelde ses sistemlerinde kullanılırlar.

*Elektrolitik kondansatör: Oldukça yüksek kapasiteye sahiptirler. Bununla birlikte voltaj dayanımları düşüktür. Artı (+) ve eksi (-) kutupları (bağlantı noktaları) vardır, buna uygun olarak bağlanması gerekir. Gerilimin kısa süreli dalgalanmalarını düzenlemek için kullanılır. Örneğin şarj cihazlarında gerilimin düzenlenmesi için kullanılır.

*Değişken kondansatörler: Kapasitesi değiştirilebilen kondansatörlerdir. 

Kondansatör Kapasitesi

Kondansatörün gerilim depolayabilme miktarına-yeteneğine kapasite denir. Bir kondansatöre bir gerilim uygulandığında, kondansatörün depolayabileceği elektrik yükü miktarına “kondansatör kapasitesi” denir. Kapasite sembolü “C” harfiyle gösterilirken, kapasite birimi “F” harfiyle gösterilir. Kondansatör kapasite birimi “farad” dır. Farad: Bir kondansatöre 1 voltluk gerilim uygulandığında, o kondansatör üzerinde 1 kulonluk elektrik oluşuyorsa, buna 1 farad denir. Farad birimi, İngiliz bilim adamı Michael Faraday’ dan gelmektedir. Michael Faraday, elektromanyetik indüksiyonu bulmuş ve elektromanyetiğin temellerini atmıştır.

Kondansatör kapasite birimi “Farad” çok büyük olduğundan, pratikte Farad’ın as katları kullanılır, bunlar; mikrofarad (µF), nano farad (nF), piko farad (pF) ‘dır.

1 farad = 1.000.000 µFmikro farad

1µF = 1000 nF

1µF = 1.000.000 pF  

Kondansatör Kontrolü (Multimetre ile Kondansatör Sağlamlık Testi)

Kondansatörler ohmmetre ile kontrol edilir. Avometre (multimetre) ile kontrol yapılacaksa, komütatör (ayar butonu) ohm birimine alındıktan sonra kontrol edilir. Kondansatör kesinlikle şarjlı (dolu) olmamalıdır, kondansatörler boşaltıldıktan sonra test edilirler. Multimetrenin uçları tutulduğunda, multimetrenin pilinden gönderilen gerilimin, kondansatörü şarj edip etmediğine bakılır. 

Ölçüm sonucunda;

Kısa Devre: Multimetre çok düşük direnç gösteriyorsa, kondansatörde kısa devre vardır.

Açık Devre (Kopukluk-arıza-patlamış kondansatör):Kondansatörün tamamen boşaltıldığından emin olunduktan sonra, Multimetre sonsuz direnç değeri gösteriyorsa, yani ekranda en solda “1” gösteriyorsa, kondansatör arızalı demektir.

Sağlam Kondansatör: Tamamen boş olan kondansatör uçlarına, ohm ölçüm uçları dokundurulduğunda okunan direnç giderek artıyorsa, ve sonunda sonsuz direnç değeri gösteriyorsa, bu kondansatör sağlamdır.